Η "Διάλεξη Νικόλαος Κυλάφης" ("Nick Kylafis Lectureship") θεσμοθετήθηκε το 2019 προς τιμή του Νικόλαου Κυλάφη, Ομότιμου Καθηγητή στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, με την ευκαιρία των εβδομηκοστών γενεθλίων του, ως η ελάχιστη αναγνώριση για τα 35 χρόνια επιστημονικής και διοικητικής συμβολής του στην ίδρυση και συνεχή ανάπτυξη της ομάδας αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο ΙΤΕ. Αυτή η προσφορά ζωής συνέβαλε καθοριστικά στη διεθνή αναγνώριση του επιστημονικού έργου της ομάδας αστροφυσικής, καθώς και στη δημιουργία του Ινστιτούτου Αστροφυσικής στο ΙΤΕ το 2018. Στα πλαίσια της Διάλεξης "Νικόλαος Κυλάφης", ένας/μία διακεκριμένος/η θεωρητικός/ή αστροφυσικός προσκαλείται κάθε έτος στο ΙΤΕ για μία σύντομη επίσκεψη.
Η εναρκτήρια "Διάλεξη Νικόλαος Κυλάφης" για το 2019 δόθηκε από τον καθηγητή Rashid Sunyaev, Ομότιμο Διευθυντή, του Max Planck Institute for Astrophysics (Γερμανία), ο οποίος επιλέχθηκε "για την καθοριστικής σημασίας συμβολή του στους τομείς της θεωρητικής αστροφυσικής και κοσμολογίας". Ο καθηγητής Sunyaev επισκέφθηκε το Ινστιτούτο Αστροφυσικής στις 24 και 25 Οκτωβρίου 2019 δίνοντας το Colloquium του Τμήματος Φυσικής με τίτλο "Two milestones in the life of the Universe: the last scattering surface and the black body photosphere of the Universe" [video] και τη "Διάλεξη Νικόλαος Κυλάφης" στο ΙΤΕ με τίτλο "Detecting very hot plasma in the clusters of galaxies" [video].
Ομιλητής για τη "Διάλεξη Νικόλαος Κυλάφης" του 2020 ήταν ο Joseph Silk, καθηγητής στο Institut d'Astrophysique de Paris, Université Pierre et Marie Curie (Γαλλία), ο οποίος επιλέχθηκε "για την καθοριστικής σημασίας συμβολή του στους τομείς της θεωρητικής αστροφυσικής και κοσμολογίας". Ο καθηγητής Silk είναι επίσης Ομότιμος Καθηγητής στο Oxford University (Ηνωμένο Βασίλειο) και Homewood Professor Φυσικής και Αστρονομίας στο Johns Hopkins University (ΗΠΑ). Δυστυχώς λόγω των περιορισμών στις διεθνείς μετακινήσεις οι οποίοι επεβλήθηκαν από το Μάρτιο του 2020 μέχρι και σήμερα εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, η επίσκεψη του καθηγητή Silk δεν έλαβε χώρα μέσα στο 2020. Η διάλεξή του με τίτλο "The Future of Cosmology" [video] δώθηκε τελικά διαδικτυακά στις 3 Ιουνίου 2021. Ο ίδιος επισκέφθηκε το Ινστιτούτο Αστροφυσικής το καλοκαίρι του 2021.
Ομιλήτρια για τη "Διάλεξη Νικόλαος Κυλάφης" του 2021 ήταν η Ewine van Dishoeck, καθηγήτρια μοριακής αστροφυσικής στο Leiden University, (Ολλανδία) "για την καθοριστικής σημασίας συμβολή της στους τομείς της θεωρητικής αστροφυσικής και αστροχημείας". Η καθηγήτρια van Dischoek επισκέφθηκε το Ινστιτούτο Αστροφυσικής στις 21 και 22 Οκτωβρίου 2021. Η διάλεξή της με τίτλο "Building stars, planets and the ingredients for life in space" [video], έλαβε χώρα την Παρασκευή 22 Οκτωβρίου 2021 στις 14:00 και μεταδόθηκε παράλληλα και διαδικτυακά.
Ομιλήτρια για τη "Διάλεξη Νικόλαος Κυλάφης" του 2022 ήταν η Françoise Combes, καθηγήτρια στην έδρα "Γαλαξίες και Κοσμολογία" του College de France και διακεκριμένη αστρονόμος στο Αστεροσκοπείο Παρισιού (Γαλλία) "για την καθοριστικής σημασίας συμβολή της στους τομείς της θεωρητικής αστροφυσικής και κοσμολογιας". Η καθηγήτρια Combes επισκέφθηκε το Ινστιτούτο Αστροφυσικής από τις 5 έως τις 7 Οκτωβρίου 2022. Η Διάλεξή της με τίτλο "When black holes impact galaxies" [video], έλαβε χώρα την Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2022 στις 2μμ και μεταδόθηκε παράλληλα και διαδικτυακά.
Ομιλητής για τη "Διάλεξη Νικόλαος Κυλάφης" του 2023 ήταν ο Steven Balbus, καθηγητής και κάτοχος της έδρας Αστρονομίας Savilian στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (Ηνωμένο Βασίλειο), "για την καθοριστικής σημασίας συμβολή του στον τομέα της θεωρητικής αστροφυσικής". Ο καθηγητής Balbus επισκέφθηκε το Ινστιτούτο Αστροφυσικής από τις 16 έως τις 20 Οκτωβρίου 2023. Η Διάλεξή του με τίτλο "Understanding black holes from stars destroyed by tidal forces" [video], έλαβε χώρα την Πέμπτη 19 Οκτωβρίου 2023 στις 2μμ και μεταδόθηκε παράλληλα και διαδικτυακά.